ظرافت‌های حج| اعمال پیچیده و دشوار باعث دلهره‌تان نشود
دانستن اعمال و مناسک حج یک چیز است و دقت در انجام آن اعمال و رعایت نکات ظریفی که به قبولی یک حج کامل منجر شود، چیز دیگری است. با کمی دقت و توجه به برخی توصیه‌ها می‌توان اعمال سنگین و پیچیده حج را به‌راحتی انجام داد و با حجی مقبول به وطن برگشت.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی حج، آدمی فقط صرف حج رفتن و پا به مدینه و مکه گذاشتن و طواف کردن حاجی نمی‌شود؛ حج اعمال و مناسک بسیار زیادی دارد که باید یک به یک انجام شود، اما مهمتر از آن، اینکه باید این اعمال با وسواس و دقت و دقیقا همانطور که در دین آمده، انجام شود تا حجِ حج‌گزار باطل نشود، و با حج مقبول حق و «حاجی» به شهر و دیار خود برگردد.
نشریه زائر متعلق به سازمان حج و زیارت، توصیه‌هایی برای حجاج و زائران مکه و مدینه آورده است تا انشاءالله با عمل به آنها حج صحیح و کاملی داشته باشند.
1) مسائل حج دقیق است، ولی مشکل نیست و زائران نباید از اعمال دلهره داشته باشند که همین دلهره موجب بروز مشکلاتی برای آنها می‌شود. به این منظور زائران حتما باید مسائل حج را از روحانیون کاروانها یاد بگیرند تا بتوانند اعمال را مطابق فتوای مرجع تقلیدشان انجام دهند. این مسئله به این دلیل مهم است که این سفر و تشرف به مکه و مدینه در طول عمر هر انسان ممکن است فقط یک بار پیش بیاید و توانایی انجام قضای آن را ممکن است انسان نداشته باشد.
یعنی حج مانند نماز و روزه نیست که بتوان به راحتی قضای آن را به جا آورد. گرچه در همان نماز و روزه هم باید کاملا دقت کرد تا صحیح انجام شوند، اما اعمال حج اگر دچار مشکل شود، ممکن است انسان نتواند قضای آن را به جا آورد. به علاوه بروز اشتباه در مناسک حج گاهی پیامدهایی دارد که در تمامِ زندگی انسان تأثیر می‌گذارد. بنابراین زائران بدون آنکه دچار وسواس و دلهره شوند باید مسائل آن را بدانند و فراگیرند و در انجام آنها دقت کنند.
2) زائران محترم باید تمام توصیه‌های مسئولان و راهنمائی‌های روحانی کاروان را مد نظر قرار داده و به آنها عمل کنند و از اعمال خودسرانه بپرهیزند، هر چند سابقه تشرف هم داشته باشند. گاهی ممکن است انسان برخی از اعمال یا ترتیب آنها را فراموش کرده باشد و به خاطر اعتماد به ذهنیات خود عملی را غلط یا نابجا انجام دهد، یا عملی را ترک کند. در هر جایی از اعمال اگر دچار شک شدیم باید شک و تردید خودمان را با مراجعه به روحانی کاروان یا دیگر علمایی که در مسجدالحرام حضور دارند، برطرف کنیم و اعمال را با یقین و به طور صحیح انجام دهیم تا برای اعمال بعدی مشکلی بروز نکند.
3) نکته بعدی درباره طواف کعبه است. البته مسائل شرعی طواف و احرام و سایر اعمال عمره و حج در مناسک هست. روحانیون محترم کاروانها نیز برای زائران خواهند گفت، اما در باب طواف نکات گفتنی و مهمی وجود دارد:
الف: در طواف کعبه گاهی دیده می‌شود که افراد از وسط صفوف طواف‌کنندگان می‌گذرند تا به جایی برسند که می‌خواهند از آنجا طواف را شروع کنند. برای شروع طواف لازم نیست که انسان از مقابل حجرالاسود یا نزدیک آن وارد جمعیت شود، زیرا گاهی جمعیت زیاد است و انسان ممکن است مزاحم طواف‌کنندگان شود. از هر کجا که میسر بود باید وارد جمعیت طواف‌کننده شد و دور زد تا به مقابل حجرالاسود رسید. در مقابل حجرالاسود و بر کف مسجدالحرام، خط سیاهی تا آخر مسجد و بر دیوار مسجدالحرام نیز لامپ مهتابی سبزرنگی مقابل حجرالاسود وجود دارد که شبها روشن است و می‌توانیم حجرالاسود را با این دو نشانه تشخیص دهیم. پس می‌توانیم بدون قصد طواف وارد صفوف طواف‌کنندگان بشویم و از مقابل حجرالاسود به بعد را با نیت طواف برویم و این هیچ اشکالی ندارد، در عین حال که مزاحمتی نیز برای طواف‌کنندگان ایجاد نمی‌کند.
ب: در پایان طواف نیز گاهی مشاهده می‌شود که افراد به صورت فردی یا گروهی مستقیما می‌خواهند از صفوف طواف‌کنندگان خارج شوند که باز هم باعث ایجاد مزاحمت برای دیگران می‌شوند. پس از پایان هفت دور ما می‌توانیم بدون قصد طواف همراه جمعیت برویم و به‌تدریج از صف طواف‌کنندگان خارج شویم. این گونه رفتن همراه جمعیت نیز اگر بدون قصد طواف باشد، اشکال ندارد.
4) نکته بعدی درباره نماز طواف است. گاهی مشاهده می‌شود که زائران برای آن که نمازشان را نزدیک مقام ابراهیم بخوانند در داخل صفوف طواف‌کنندگان به نماز می‌ایستند. در این مواقع ممکن است به واسطه حرکت جمعیت و به علت جلوگیری مأموران داخل مسجدالحرام، نماز این افراد شکسته شود که قطعا صورت خوشی ندارد. از این بدتر زمانی است که عده‌ای دست یکدیگر را می‌گیرند و با ایجاد مزاحمت برای طواف‌کنندگان می‌خواهند کاری کنند که یکی از همراهانشان نزدیک مقام ابراهیم نماز طوافش را اقامه کند. به فتوای فقها تا جایی که عرفاً گفته شود پشت مقام ابراهیم است، می‌توان نماز طواف را خواند و کافی است در جایی نماز طواف را بخوانیم که پشت مقام ابراهیم و رو به کعبه باشیم. البته هر چه نزدیکتر به مقام ابراهیم باشد، بهتر است، ولی به شرط این که برای طواف‌کنندگان مزاحمت ایجاد نکند.
5) نکته دیگر درباره بوسیدن خانه خدا و حجرالاسود است. بوسیدن حجرالاسود یا کعبه در حال طواف اشکالی ندارد، ولی چون اگر انسان برای بوسیدن برود، باید طوافش را از همان جا ادامه دهد، توصیه می‌شود که حجاج محترم بوسیدن کعبه یا حجرالاسود را به پس از طواف موکول کنند، نه در حین طواف، زیرا ممکن است از طواف چیزی کم یا زیاد بشود. گاهی دیده می‌شود که افراد برای بوسیدن حجرالاسود که یک کار مستحب است، برای طواف‌کنندگان مزاحمت ایجاد می‌کنند که کاری حرام است. حتی گاهی مشاهده شده که خانم‌ها به میان جمعیت متراکم نزدیک حجرالاسود می‌روند تا حجر را ببوسند. این کارها قطعا اشکال دارد، زیرا انجام کار مستحب اگر با مقدمات حرام صورت بگیرد باعث تقرب آدمی به خداوند نمی‌شود و ثوابی ندارد. لذا توصیه می‌شود خانم‌ها هنگامی که جلوی حجرالاسود شلوغ است هرگز برای بوسیدن آن اقدام نکنند.
6) نکته بعدی درباره طواف مستحب است. وقتی که اعمال حج تمام شد، می‌توان به نیت طوافِ مستحبی هفت بار به دور کعبه دور زد و دو رکعت نماز طواف مستحبی را در هر کجای مسجد که بود، خواند. این طواف را می‌توان به نیابت افرادی که زنده هستند یا از دنیا رفته‌اند انجام داد. نکته مهم این است که ان شاءالله انجام طواف مستحبی برای دیگران که طواف واجب خود را انجام می‌دهند، مزاحمتی نداشته باشد. این را هم باید بگوییم که «سعی» مستحب نداریم و نمی‌شود به نیت پدر یا مادر یا ملتمسین دعا، هفت شوط بین صفا و مروه را پیمود. فقط در یک مورد سعی مستحبی وجود دارد و آن وقتی است که کسی سهوی، اضافه بر هفت شوط، یک شوط یا بیشتر انجام دهد. در این مورد گفته شده که می‌تواند از همانجا قطع کند و می‌تواند هفت شوط دوم را استحباباً ( از روی استحباب، به جهت مستحب بودن) تکمیل کند. بنابراین در اوقات فراغت وقت خود را به «سعی» نگذرانیم که سعی مستحبی نداریم طواف مستحب را البته می‌توان به نیابت از دیگران و یک جمع یا گروه نظیر همه ملتمسین دعا انجام داد.
